Sytuacja finansowa Gmin wiejskich powiatu Gorlickiego - artykuł prasowy z roku 1938.

 

Sytuacja finansowa Gmin wiejskich powiatu Gorlickiego

Omawianą sytuację finansową gmin powiatu gorlickiego należy mieć na uwadze te czynniki od których zależy sytuacja finansowa poszczególnych gmin. Czynnikami tymi są: gęstość zaludnienia, obszar, charakter gminy, (podmiejska czy wiejska) przemysł, zadłużenie gmin, i wiele innych okoliczności.

Gmin w powiecie mamy 13, z tego 2 miejskie i 11 wiejskich. Według ostatniego spisu ludności liczy powiat 104, 797 mieszkańców, z czego na gminy wiejskie przypada 94 012 na miejskie 10 785 osób. Obszar wszystkich gmin, tak wiejskich wynosi 107 950 ha. Pod względem gospodarczym należy podzielić gminy na 3 grupy a to: a) gminy, położone w północnej części powiatu o charakterze wybitnie rolniczym (Biecz, Bobowa, Łużna, Rzepiennik Strzyżewski) b)gminy położone w części południowej powiatu, to gminy łemkowskie, górzyste, nastawione na hodowlę bydła i owiec (Gładyszów, Śnietnica, Uście Ruskie, częściowo Ropa i Lipinki) c) gminy podmiejskie, położone w środkowej części powiatu o silnie rozwiniętym przemyśle naftowym (Glinik, Lipinki, Sękowa, częściowo Biecz).

Pod względem finansowym najlepiej przedstawiają się gminy podmiejskie: Lipinki i Glinik Mariampolski, a to z uwago na silnie rozwinięty przemysł naftowy. Na drugim miejscu znajdują się gminy łemkowskie, mimo że udział tych gmin tak w podatkach państwowych jak i dodatkach do podatków państwowych nie jest duży. W tych gminach ważnym źródłem dochodowym jest podatek wyrównawczy, wynoszący niemal że 35 do 40 proc. dochodów zwyczajnych poszczególnych gmin. Ponadto gromady wchodzące w skład poszczególnych gmin są zamożne, gdyż posiadają dość duże gospodarstwa leśne, przynoszące im poważne dochody.

Gminy północnej części powiatu czysto rolnicze o gęstym zaludnieniu i silnie rozgałęzionej sieci szkolnej, od pierwszych początków swego istnienia były pod względem finansowym jednymi z najsłabszych. Wydatki na szkolnictwo, na remont szkół, znajdujących się w stanie opłakanym, oraz budowę nowych szkół pochłaniały niemal że 40 proc. ogólnych dochodów gmin. Gminy te, chcąc pokryć swoje wydatki zwyczajne i obsłużyć zobowiązania swoje nie były w okresie trzech lat swego istnienia w stanie tego uczynić, bez pomocy z zewnątrz, czy to z funduszu pożyczkowo-zapomogowego czy też z Wydziału Powiatowego.

Jak wyglądało zadłużenie gmin wiejskich w dni 1. IV. 1935 a jak wygląda 1. IV. 1938 r.? Otóż ogółem zadłużenie gmin powiatu gorlickiego po dzień od rozpoczęcia pracy wynosiło 157.666 zł., 43 gr, zaś w dniu 1. IV. 1938 r. wynosiło 129.930 zł. A zatym zadłużenie to spadło o zł. 27.736, mimo, że w tymże okresie gminy zaciągnęły nowe pożyczki długoterminowe w Towarzystwie Popierania Budowy Szkół Powszechnych, na ogólną sumę 12.000 zł.

Na skutek akcji oddłużeniowej Związków Samorządowych gminom naszego powiatu gorlickiego umorzono ogółem zł. 16.675. Jedynie tylko trzy gminy wykazują, że stan ich zadłużenia w tym okresie nie zmniejszył się ale nawet powiększył. Gdybyśmy jednak odciągnęli z zadłużenia tych gmin tj. Bobowy, Łużny i Rzepiennika Strzyżewskiego pożyczki zaciągnięte na budowę szkół, zadłużenie tych gmin wykazałoby także spadek.

Całokształt gospodarki gmin wiejskich obrazują budżety i zamknięcie rachunków tych gmin, których z uwagi na szczupłość miejsca nie będę omawiał szczegółowo.

Z zestawienia cyfr ogólnych z wykonania budżetów gminnych wydatki gmin spadły z 270.727 zł. w roku budżetowym 1935/36 do 193.700,68 zł. w roku 1937/38. Było to wynikiem nadzwyczaj oszczędnej gospodarki gmin i kompresji wydatków zwyczajnych do minimum. W tym samym okresie z przyjemnością musimy stwierdzić wzrost dochodów gmin z roku na rok. I tak w roku 1935/36 ogółem dochody wyniosły 157.981,83 zł. W r. 1936/7 198.338,77 zł. I wreszcie 1937/38 221.887,45 zł. Gdy w pierwszym roku istnienia gmin na 11 gmin wiejskich tut. Powiatu wykonało budżety z niedoborem aż 7 gmin, to w roku budżetowym 1937/38 tylko jedna gmina. Ponadto jak już wyżej zaznaczyłem zadłużenie gmin spadło o dość poważną kwotę bo 27.736 zł. Świadczy to najlepiej o tym, że sytuacja finansowa gmin powiatu gorlickiego polepsza się z roku na rok. I niewątpliwie w okresie następnych lat dotychczasowe zadłużenie gmin, odziedziczone po byłych gminach jednowioskowych prawie zupełnie zniknie zaś nowe gminy w szybszym tempie zabiorą się do inwestycyj takich, jak budowa szkół, domów gminnych, domów gromadzkich i tp.

M.T.