M. Ślazyk, Tajemniczy świat lokalnych roślin - Dziurawiec.

Dziurawiec

Dziurawiec to roślina, którą możemy spotkać na łąkach i polanach z ziołoroślami. Dorasta do 30 – 60 cm , kwitnie od czerwca do sierpnia.

Dziurawiec, fot. Maria Ślazyk

Nazwa dziurawca pochodzi od charakterystycznego wyglądu liści, które – jeśli patrzy się na nie pod światło wyglądają, jakby były podziurkowane. Botanicy wiedzą, że te „dziurki” to zbiorniki olejków eterycznych, ale wieki temu lud wierzył, że to diabeł osobiście dziurawił roślinę, żeby nie pomagała ludziom. Dziurawiec nazywano dawniej zwońcem, dzwonkami, zajęczą krewką, dzwonkami Panny Maryi lub zielem świętego Jana.

Wierzenia i obrzędy.

Już według Syreńskiego  dziurawiec zalecano  jako środek przeciw czarom, gusłom i czartom. Aby ustrzec się przed złymi mocami i nocnymi strachami zabierano ziele w drogę, a także wtykano
w strzechy chat. Należy pamiętać, że bogobojny lud używał tylko ziół poświęconych w kościele w święto Matki Bożej Zielnej lub na Boże Ciało.

Od czasów prasłowiańskich w czasie od narodzin dziecka do chrztu matka i dziecko były uważane za nieczyste i narażone na na­paści boginek zwanych mamunami. W powiecie gorlickim wierzono, że boginka napada na położnicę w czasie snu i dusi ją, więc  święconym zielem zatykano dziurkę od klucza, a osłabionej porodem kobiecie kładziono kilka gałązek pod poduszkę. W Małopolsce  istniało przekonanie, że mamuny wywabiają kobietę z domu, zabierają jej dziecko, w jego miejsce kładąc inne, brzydkie i płaczliwe. Kładziono więc  ziele dziurawca na oknach i progach, aby boginki nie miały wstępu do domu i nie odmie­niły niemowlęcia.

Lecznictwo ludowe.

Podkurzanie dziurawcem miało ułatwiać poród.  W Beskidach ziele stosowane było na choroby układu krwionośnego, co wynikało ze skojarzenia czerwonawego koloru zgniecionych kwiatów z kolorem krwi.

Napary z ziela pomagały na nieżyty jelitowe, choroby żołądka, wątroby, dwunastnicy i gruczołów wydzielania wewnętrznego. Wiadomo, że dziurawiec pomaga również  w przypadku wyczerpania nerwowego i depresji. W wywarze z ziela kąpano małe dzieci dla wzmocnienia. Dziurawiec był też cenionym lekiem dla osób cierpiących na padaczkę.

Weterynaria.

W Małopolsce dziurawiec ochraniał bydło przed czarownicami, ale tak­że stosowany był  jako środek leczniczy przeciw krwawie­niu u bydła, szczególnie u krów po ocieleniu.

Inne zastosowanie.

Dziurawiec wykorzystywano do farbowania tkanin na kolory żółty, czerwony, zielony i różowy, a także na pozbycie się nieprzyjemnego zapachu z ust.

  

Literatura:

·  Antkowiak Lidia, Rośliny lecznicze, Poznań 1998, Wydawnictwo AR im. Augusta Cieszkowskiego, ISBN 83-7160-146-8

·  Czikow P, Łaptiew J Warszawa 1983,  Rośliny lecznicze i bogate w witaminy, PWRiL

·   Kujawska Monika,  Łuczaj Łukasz, Sosnowska Joanna, Klepacki Piotr, Rośliny w wierzeniach i zwyczajach ludowych Słownik Adama Fischera, Wrocław 2016, PTL, ISBN 978-83-64465-29-1

·  Szary Adam, Tajemnice bieszczadzkich roślin wczoraj i dziś, Rzeszów 2017, Wydawnictwo Carpathia, ISBN 978-83-947702-1-1

·  Talko-Hryncewicz Julian, Zarysy lecznictwa ludowego na Rusi południo­wej, Kraków, 1983, Akademia Umiejętności.

·  Udziela Seweryn, Rośliny w wierzeniach ludu krakowskiego, Lwów 1931