M. Ślazyk, Tajemniczy świat lokalnych roślin - Miodunka ćma.

Miodunka ćma (Pulmonaria Obscura)

Miodunka to roślina pospolita w całej Polsce. Rośnie w  lasach świeżych  – buczynach, grądach i łęgach. Występuje na glebach bogatych w próchnicę. Roślina ta jest geofitem – kwitnie wczesną wiosną, czyli przed rozwojem liści na drzewach. Liście miodunki ćmy są pozbawione plam, w przeciwieństwie do bardzo podobnego gatunku – miodunki plamistej (Pulmonaria Officinalis). Miodunka ćma w jednym kwiatostanie może mieć kwiaty w odcieniach: różowym, czerwonym, fioletowym lub niebieskim, co ma związek z kwasowością soku komórkowego. Młode kwiaty są różowe, a najstarsze- fioletowe. 

Miodunka ćma, fot. M. Ślazyk

Łacińska nazwa gatunkowa „Pulmonaria” pochodzi od słowa „pulmos” czyli płuca. To dlatego, że już od dawna była znana jako lek na choroby płuc.
W średniowieczu stosowano ją na „suchoty”, ponieważ liście miodunki plamistej przypominały płuca osoby chorej na gruźlicę. Polska nazwa „miodunka” nawiązuje do miodowego zapachu kwiatów. Skąd więc „ćma” w nazwie? Chodzi o kolor liści – liście miodunki ćmy nie mają plam , są ciemne, a dawniej słowo „ćma” oznaczało ciemność. 

W ukraińskiej części  Karpat dawny lud stosował ją przy suchym kaszlu
i chrypce, astmie oskrzelowej oraz gruźlicy płuc. Źródła podają, że pomagała również na niedokrwistość i hemoroidy. Zmiażdżonym liściem miodunki okładano ropiejące rany, a sokiem przemywano skaleczenia.

Obecnie miodunka jest coraz rzadziej stosowana i opisywana, choć wiadomo, że napary z jej  działają korzystnie  na drogi oddechowe, przyspieszają gojenie się uszkodzonej tkanki płuc, zwapnienie ognisk gruźliczych, usuwanie wydzielin z górnych dróg oddechowych, pobudzają ruchy nabłonka rzęskowego. Przyśpieszają gojenie ognisk gruźliczych i ran na skórze oraz błonach śluzowych. Miodunka ma również działanie moczopędne
i  przeciwkamiczne.

Miodunka była rośliną spożywaną na przednówku lub w czasie głodu.  Jej liście nie są smaczne, ale za to zimotrwałe. Jadane w stanie surowym są bogatym źródłem witaminy C. Na południowym wschodzie Polski gotowano z nich polewkę.

Literatura

 Łuczaj Łukasz, Dzikie rośliny jadalne Polski, Krosno 2004 Wydawnictwo Chemigrafia, ISBN  978- 83-904633-5-0                

 Mazerant – Leszkowska Anna, Mała księga ziół, Warszawa 1990, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych  . ISBN 83-202-0810-6.

 Różański Henryk, http://rozanski.li/109/miodunka-czyli-plucnik/ W: Medycyna dawna i współczesna [on-line]

 Szafer Władysław, Kulczyński Stanisław, Rośliny polskie, Warszawa 1953, PW

Szary Adam, Tajemnice bieszczadzkich roślin wczoraj i dziś, Rzeszów 2017, Wydawnictwo Carpathia, ISBN 978-83-947702-1-

Traczyk Tadeusz, Rośliny lasu liściastego. Warszawa 1959, PZWS.